زمستان در مریخ چه شکلی است؟ - در تابستان اتفاق می افتد

 به نظر می‌رسد کریسمس در حال نزدیک شدن است—اما در مریخ! منظره‌ی بی‌نظیر این سیاره، که معمولاً به رنگ قرمز است، اخیراً در تصاویری با ویژگی‌های یخی غیرعادی مشاهده شده که قطب جنوب سیاره‌ی سرخ را سفیدپوش کرده است.

مدارگرد مارس اکسپرس آژانس فضایی اروپا (ESA) مناظر خیره‌کننده‌ای از یک سرزمین زمستانی در مریخ ثبت کرده است، اما این برف‌باری معمولی نیست. به گفته‌ی ESA، قطب جنوب مریخ با لایه‌هایی از یخ دی‌اکسید کربن و غبار پوشیده شده که این صحنه‌ی شگفت‌انگیز را در منطقه‌ی جنوبی مریخ به نام Australe Scopuli به وجود آورده است.

فصل زمستان در مریخ با کاهش دما تا حدود ۱۹۰- درجه‌ی فارنهایت (۱۲۳- درجه‌ی سلسیوس) همراه است. با این‌که هوا بسیار سرد است، مریخ بیش از چند فوت برف دریافت نمی‌کند. برخلاف برف روی زمین، برف مریخی در دو نوع وجود دارد: یخ آب و یخ دی‌اکسید کربن یا همان یخ خشک.مدل اول برف، که یخ آب است به دلیل جو نازک سیاره، قبل از رسیدن به سطح به گاز تبدیل می‌شود؛ اما یخ خشک که حاصل از دی اکسید کربن است به سطح می‌رسد.

اگرچه این منظره شبیه یک سرزمین زمستانی است، تصاویر در ماه ژوئن ثبت شده‌اند، زمانی که تقریباً فصل تابستان در قطب جنوب مریخ بوده است. به گفته‌ی بیانیه‌ی ESA، تابش گرم خورشید باعث شروع عقب‌نشینی لایه‌های یخ فصلی شده است، که در سمت چپ تصویر، نقاط تاریکی نشان‌دهنده‌ی این فرآیند هستند.

وقتی نور خورشید از لایه‌های شفاف یخ خشک عبور می‌کند، یخ در پایین به حالت تصعید (تبدیل مستقیم از جامد به گاز) می‌رود و جیب‌هایی از گاز به دام افتاده ایجاد می‌شود. فشار گاز بالا می‌رود تا جایی که لایه‌های بالایی یخ شروع به ترک خوردن می‌کنند و جت‌های گاز از سطح فوران می‌کنند و غبار تاریکی را از زیر به همراه خود می‌آورند. پس از این فوران، غبار دوباره به سطح می‌ریزد و الگویی شبیه بادبزن را ایجاد می‌کند که توسط باد هدایت می‌شود.

در نمای بالای کلاهک‌های یخی فصلی Australe Scopuli، لایه‌های یخ و غبار به‌صورت یک رؤیای چرخان بر روی سطح مریخ همپوشانی دارند. این تصویر با دوربین استریو با وضوح بالا (HRSC) در مارس اکسپرس گرفته شده و توپوگرافی این منظره با مدل دیجیتال ارتفاعات تعیین شده است. تصویر، نمای نزدیک‌تری از الگوی بادبزن‌شکل ایجادشده توسط فوران‌های غبار را نشان می‌دهد که مرزهایی میان رسوبات لایه‌ای به وجود آورده است.

مارس اکسپرس که در سال ۲۰۰۳ پرتاب شد، بیش از ۲۰ سال است که تصاویر شگفت‌انگیزی از چشم‌انداز مریخ ارائه می‌دهد. این فضاپیما کامل‌ترین نقشه از ترکیب شیمیایی جو مریخ را تهیه کرده، ماه‌های مریخ یعنی فوبوس و دیموس را با جزئیات مشاهده کرده و تاریخچه‌ی آب در مریخ را دنبال کرده است. به گفته‌ی ESA، این مأموریت همچنین یک فرودگر به نام بیگل ۲ را حمل کرد، اما این فرودگر هنگام ورود از دست رفت و هرگز عملیات علمی خود را بر روی سیاره‌ی سرخ (یا شاید سفید) انجام نداد.

منبع: https://www.esa.int/Science_Exploration/Space_Science/Mars_Express/Dreaming_of_a_white_Christmas_on_Mars