در ۲۱ دسامبر ۲۰۲۴، کمی قبل از ساعت ۲ بعدازظهر، دانشمندان مردگان را به سخن واداشتند. الیزا، اولین چت‌بات جهان، بازگشته است. الیزا که مدت‌ها تقلید شده اما هرگز به‌طور کامل بازتولید نشده بود، مدت‌ها گم‌شده تصور می‌شد. اما دانشمندان در سال ۲۰۲۱ نسخه‌ای اولیه از کد آن را در آرشیو خالق آن کشف کردند و سال‌های بعد را صرف بازسازی آن کردند.
الیزا دوباره زنده شده است و شما می‌توانید آن را از اینجا دانلود کنید و خودتان امتحان کنید.
الیزا که بین سال‌های ۱۹۶۴ تا ۱۹۶۷ کدنویسی و تکامل یافت، توسط دانشمند کامپیوتر MIT، جوزف وایزنباوم توسعه داده شد. الیزا که با استانداردهای امروزی ابتدایی به نظر می‌رسد، در زمان ایجادش بسیار محبوب شد. وایزنباوم به آن شخصیت یک روان‌درمانگر داد و منشی او آنقدر مجذوب الیزا شد که از وایزنباوم خواست هنگام چت با آن، اتاق را ترک کند.
یک مقاله علمی جدید از اعضای پروژه باستان‌شناسی الیزا جزئیات چگونگی کشف و احیای این چت‌بات را همراه با خاستگاه و گسترش آن شرح می‌دهد. وایزنباوم، الیزا را با استفاده از یک زبان برنامه‌نویسی اولیه به نام MAD-SLIP روی یک سیستم کامپیوتری اشتراک زمانی به نام Compatible Time-Sharing System یا CTSS برنامه‌نویسی کرد.
الیزا به سرعت از دست وایزنباوم خارج شد. با گسترش آن از طریق شبکه‌های کامپیوتری اولیه، برنامه‌نویسان آن را به زبان‌های دیگر adapt کردند. یکی از این کلون‌های اولیه توسط یکی از سرپرستان فنی آرپانت (پیش‌درآمد اینترنت مدرن) به زبان Lisp ساخته شد. نسخه Lisp الیزا یکی از اولین داده‌ها در این شبکه نوپا بود و به سرعت گسترش یافت.
مقاله می‌گوید: «در نتیجه، الیزای Lisp کاسل به سرعت به نسخه غالب تبدیل شد و نسخه MAD-SLIP وایزنباوم، که برای آرپانت نامرئی بود، به تاریخ سپرده شد. تا زمانی که در سال ۲۰۲۱ دوباره کشف شد، نسخه اصلی MAD-SLIP الیزا برای حداقل ۵۰ سال توسط هیچ‌کس دیده نشده بود.»
یک دهه بعد، مجله‌ای به نام Creative Computing یک کلون از الیزا را منتشر کرد که به زبان BASIC نوشته شده بود. این اتفاق در سال ۱۹۷۷ رخ داد، همان سالی که کامپیوترهای Apple II، Commodore Pet و TRS-80 به بازار عرضه شدند. این ماشین‌ها منجر به انفجاری در حوزه کامپیوترهای خانگی و گسترش زبان برنامه‌نویسی BASIC شدند.
نسخه‌های بی‌شماری از این نسخه BASIC الیزا هم‌اکنون به‌صورت آنلاین وجود دارند، و نسخه اصلی MAD-SLIP برای مدت‌ها گم‌شده و به تاریخ پیوسته تلقی می‌شد. تا اینکه دانشمند کامپیوتر دانشگاه استنفورد، جف شراگر، آرشیویست‌های MIT را متقاعد کرد تا جعبه‌های حاوی داده ها و لوازم وایزنباوم را بررسی کنند و آنها یک کشف مهم انجام دادند: نسخه‌های اولیه کد MAD-SLIP پیدا شد.
این کد ناقص بود و برای اجرای مجدد آن نیاز به اصلاحات زیاد و شبیه‌سازی پیچیده بود. مقاله می‌گوید: «این کار نیازمند مراحل متعددی از پاک‌سازی و تکمیل کد، نصب و اشکال‌زدایی شبیه‌ساز، اشکال‌زدایی غیرمعمول خود کد یافت‌شده، و حتی نوشتن برخی توابع کاملاً جدید بود که در آرشیوها یا در پیاده‌سازی‌های موجود MAD و SLIP یافت نشدند.»
این کار زمان و تلاش زیادی برد، اما باستان‌شناسان کد موفق شدند الیزا را دوباره به کار بیندازند و آن را در دسترس همه قرار دادند تا با آن کار کنند. آنها در مقاله گفتند: «این کد روی نسخه‌های مختلف لینوکس و مک‌اواس آزمایش شده است، اما متوجه برخی مشکلات در نسخه‌های مختلف شده‌ایم، بنابراین ممکن است نتایج شما متفاوت باشد. اگر آن را روی دستگاه خود اجرا کردید و متوجه شدید که باید چیزی را تغییر دهید، به ما اطلاع دهید.»
شما هم می توانید از سورسی که بالای پست درج شده آن را دانلود و اجرا کنید.