تلسکوپ فضایی جیمز وب که برای تصویربرداری از کیهان در طولموجهای مادون قرمز و نزدیک به مادون قرمز طراحی شده، گاهی اشیای آشنا را به شکلی کاملاً جدید ثبت میکند—و این بار هم همین اتفاق افتاده است.
با این حال، تصویری که وب ثبت کرده، واقعاً شگفتانگیز است. طبق گزارش آژانس فضایی اروپا (ESA)، این تلسکوپ یک دیسک پیشسیارهای را از نمای لبهای با دقتی بینظیر ثبت کرده و موفق شده بادها و جتهای گازی آن را شناسایی کند. این تصویر جدید، یکی دیگر از نمونههای توانایی خارقالعاده وب است، تلسکوپی که از فاصله حدود یک میلیون مایلی زمین به کاوش کیهان میپردازد.
این دیسک پیشسیارهای در واقع یک جسم هربیگ-هارو (Herbig-Haro) به نام HH 30 است. این دسته از اجرام، مناطق درخشان فضایی هستند که ستارههای تازه متولد شده را در بر دارند. این ستارههای نوزاد، جریانهای گازی و بادهای قدرتمندی را به بیرون پرتاب میکنند—میتوان آن را بهنوعی گاز معده نوزادان کیهانی! تشبیه کرد.
دیدن این دیسک از نمای لبهای، نحوه جریان یافتن گاز و غبار از ستاره در حال شکلگیری در مرکز این جسم را نشان میدهد. مشاهده اجسام از نمای لبهای میتواند دید جدیدی نسبت به آنها ارائه دهد—برای مثال، فضاپیمای گایا نقشهای دقیق از کهکشان راه شیری تهیه کرد که بر اساس بیش از سه تریلیون مشاهده، نمای لبهای کهکشان را بهدقت بازسازی کرد. جالب است که گایا پس از تکمیل این نقشه بازنشسته شد.
تلسکوپ فضایی هابل پیش از این، از همین دیسک تصویربرداری کرده بود، اما نه با این وضوح بالا و در همین طولموجها. البته هابل هنوز هم نقش مهمی در تصویربرداری از کیهان در طولموجهای مرئی، فرابنفش و بخشی از مادون قرمز دارد، اما جیمز وب در سطحی کاملاً متفاوت عمل میکند.
مشاهدات جیمز وب از HH 30 بخشی از برنامهای است که بررسی میکند گرد و غبار در دیسکهای پیشسیارهای چگونه تکامل مییابد. دادههای بهدستآمده از وب با مشاهدات قبلی تلسکوپ هابل و اطلاعات آرایه میلیمتری/زیرمیلیمتری بزرگ آتاکاما (ALMA) ترکیب شد تا نمای دیسک را در طیفی از طولموجها بررسی کنند.
اما تصویر مادون قرمز وب از HH 30 تنها یکی از مشاهدات این رصدخانه فضایی از این جرم کیهانی است. وب این دیسک را در نور مرئی، نزدیک به مادون قرمز و مادون قرمز میانی نیز تصویربرداری کرده است، همانطور که در تصویر پایین دیده میشود. تصویر دیگر—که در آن دیسک به شکل یک خط باریک مایل به قرمز ظاهر شده—توسط ALMA ثبت شده است.
خطوط رنگی که از مرکز این جرم خارج شدهاند (هم در بالا و هم در پایین آن، اگر دقت کنید)، جتهای مادهای هستند که از ستاره نوزاد بیرون میزنند. دیسک پیشسیارهای همان نوار باریک و تاریک غبار است که قسمتهای درخشان آبی-سبز جسم را از هم جدا میکند. همچنین، یک دم آبیرنگ و لطیف از این جرم به سمت گوشه پایین-چپ تصویر کشیده شده است.