تنها یک روز پس از آنکه مذاکرهکنندگان آمریکایی با همتایان ایرانی خود در عمان برای بحث درباره تهیه نسخهای جدید از توافق هستهای (برنامه جامع اقدام مشترک – برجام) دیدار کردند، کریس رایت، وزیر انرژی ایالات متحده، به عربستان سعودی سفر کرد تا درباره توافق هستهای با این کشور گفتوگو کند. چنین توافقی با ریاض میتواند فشار عظیمی بر تهران — دشمن تاریخی مذهبی، سیاسی و نظامی عربستان — وارد کند تا هرچه سریعتر با واشنگتن درباره برنامه هستهای خود به توافق برسد.
این توافق همچنین میتواند نقش مهمی در متوقف کردن روند ده ساله دور شدن عربستان از نفوذ ایالات متحده و گرایش آن به سمت چین ایفا کند. اگر هر دو مسیر دیپلماتیک (با تهران و ریاض) با موفقیت پیش برود، آمریکا میتواند دوباره نفوذ خود را بر خاورمیانه تثبیت کند و پروژه بلندپروازانه چند دههای چین با عنوان ابتکار کمربند و جاده (BRI) را بهطور مؤثری تضعیف یا حتی خنثی کند.
میزان و ابعاد گفتوگوهای اخیر میان آمریکا و عربستان، قابل مقایسه با تعاملات چندساله میان ریاض و پکن است، و از این رو میتوان آن را بهعنوان جایگزینی مستقیم برای چین در نظر گرفت. وزارت انرژی آمریکا در حال مذاکره برای توافقی هستهای با عربستان است که در قالب یک یادداشت تفاهم چندلایه در حوزههای گوناگون انرژی مطرح شده؛ از جمله همکاری گسترده در حوزه نفت و گاز، پتروشیمی، مدیریت کربن، فناوریهای هیدروژن، برق، انرژیهای تجدیدپذیر و انرژی هستهای.
این توافق همچنین شامل قراردادهای جدید زیرساختی برای پشتیبانی از این پروژهها و تأمین مالی لازم برای اجرای سریع آنها است. به گفته یکی از منابع ارشد در صنعت انرژی که همکاری نزدیکی با وزارت نفت ایران داشته:
«اگرچه [وزیر انرژی] رایت تأکید کرد که تدابیری برای جلوگیری از تبدیل برنامه هستهای عربستان به ساخت سلاح در نظر گرفته خواهد شد، اما در تهران بهخوبی میدانند که این محدودیتها میتوانند بهراحتی سست شوند، و تهدید عربستانِ هستهای ناگهان بسیار واقعی بهنظر میرسد — که دقیقاً همان چیزی است که واشنگتن در نظر داشته.»
وی افزود:
«جو در تهران پس از اعلام این توافق [میان آمریکا و عربستان] تغییر کرده و رهبران ایران اکنون بسیار متمرکز شدهاند بر اینکه سریعتر به توافقی [درخصوص برنامه هستهای] با آمریکا دست پیدا کنند.»
به نظر میرسد آمریکا با بازی دیپلماتیک پیچیدهای، همزمان دو مهره کلیدی منطقه را هدف گرفته — و شاید خاورمیانه در حال ورود به فصلی جدید از صفبندی ژئوپلیتیکی باشد.